ORUÇ İLE İLGİLİ FETVALAR

Soru 1- Aşı olmak veya iğne yaptırmak orucu bozar mı? Oruç; yemek, içmek, cinsel ilişki ve bunların kapsamına giren şeylerle bozulur. Bu sebeple, besin değeri taşımayan aşılar orucu bozmaz. Ancak, oruçlu iken gıda ve vitamin iğneleri yaptıranların, ağızdan aşı alanların damardan serum ve kan verilenlerin orucu bozulur. Daha sonra bu oruç kaza edilir.

Soru 2- Kadınlar özel günlerinde oruç tutabilirler mi? Özel günlerindeki bir kadının namaz kılması ve oruç tutması haramdır. Bu durumdaki kadının namazı ve orucu sahih olmaz. Fakihler bu konuda görüş birliği içindedirler. Âdet süresince terk edilen namazların kaza edilmeyeceği, oruçların ise temizlendikten sonra tutulacağı hususlarında da bütün mezheplerin görüş birliği vardır. Hz. Ayşe bu konuda kendisine sorulan bir soru üzerine; Rasûlüllah döneminde âdet gördüklerinde tutmadıkları oruçları kaza etmekle emrolunduklarını, kılmadıkları namazları ise kaza etmekle yükümlü tutulmadıklarını söylemiştir (Buhari, Müslim)

Soru 3- Cünüp iken tutulan oruç geçerli midir? Cünüplük, oruç tutmaya engel değildir. İster cünüp olmayı gerektiren hâl, oruca başlanmadan gerçekleşmiş olsun, ister ihtilam olma gibi orucu bozmayan bir sebeple oruçlu iken gerçekleşmiş olsun fark etmez. Ancak cünüp olan kişi, bir an önce yıkanıp temizlenmelidir. Cünüp iken üzerinden bir namaz vakti geçmemelidir. Guslün bir namaz vaktinden daha fazla süreyle ertelenmesi günahtır.

Soru 4- Oruçlu iken ihtilam olmanın veya cünüp olarak sabahlamanın hükmü nedir? Oruçlu iken rüyada ihtilam olmak orucu bozmaz, gusletmeyi geciktirerek cünüp olarak sabahlamak da oruca bir zarar vermez. Ancak guslü sabah namazı vaktinin çıkmasına kadar ertelemek günahtır. Çünkü bu durumda namaz terk edilmiş olur. Nitekim Hz. Peygamberin (s.a.s.) ramazanda, imsakten sonra sabah namazı vakti içinde yıkandıkları bilinmektedir (Buhari)

Soru 5- Oruçlu iken kan vermek ve vücuda kan almak orucu bozar mı? Ramazanda oruçlu iken kan verenin orucu bozulmaz. Vücuda kan almak ise, beslenme, gıda alma kapsamına girdiği için orucu bozar.

Soru 6- Diş tedavisi yaptırmak orucu bozar mı? Sırf diş tedavisi sebebi ile oruç bozulmaz. Tedavinin ağrısız gerçekleşmesi için yapılan enjeksiyonlar da beslenme amacı taşımadığı için orucu bozmazlar. Ancak tedavi sırasında yapılan başka işlemler sebebi ile (mesela ağız su ile çalkalanırken) boğaza su, kan veya tedavide kullanılan maddelerden biri kaçarsa oruç bozulur ve kaza edilmesi gerekir.

Soru 7- Oruca niyetlenen bir kadın, gün içinde âdet görmeye başlarsa ne yapmalıdır? Oruca niyetlenen bir kadın, gün içerisinde âdet görmeye başlarsa orucunu bozar, temizlenince bu günün orucunu da kaza eder. İftar vaktine kadar oruçlu gibi davranması doğru değildir. Ancak Ramazanın hassasiyetine riayet ederek başkalarının yanında yiyip içmemesi uygun olur.

Soru 8- Nefes darlığına çeken bir kimsenin ağzına sıkılan spreyle oruç bozulur mu? Rahat nefes alınmasını sağlamak amacıyla ağıza püskürtülen ilacın orucu bozmayacağı mütalaa olunmuştur.

Soru 9- Oruçlu iken arkadan veya önden fitil koymak orucu bozar mı? Oruçlu iken arkadan fitil kullanmak orucu bozar. Bundan dolayı sadece kaza gerekir. Kadının tenasül organına ilaç ve benzeri herhangi bir şeyin akıtılması orucu bozar. Erkeğin tenasül organının içine akıtılan ilaç Hanefilere göre orucu bozmaz, Şafiilere göre bozar.

Soru 10- Merhem ve ilaçlı bant kullanmak orucu bozar mı? Deri üzerindeki gözenekler ve deri altındaki kılcal damarlar yoluyla vücuda sürülen yağ, merhem ve benzeri şeyler emilerek kana karışmaktadır. Ancak cildin bu emişi, çok az ve yavaş olmaktadır. Diğer taraftan bu işlem, yeme içme anlamına da gelmemektedir. Bu itibarla, deri üzerine sürülen merhem, yapıştırılan ilaçlı bantlar orucu bozmaz.

Soru 11- Ramazanda oruçlu iken gündüzü uyuyarak geçirmenin oruca zararı var mıdır? Orucun geçerli olması için, “oruç tutmaya niyet etmiş ve orucu bozacak şeylerden kaçınmış olmak” şarttır. Gündüzleri az veya çok uyumak, orucun sıhhatine zarar vermez. Bununla birlikte orucun vereceği sıkıntılardan uzak kalmak ve onları hissetmemek kastıyla, gerekli olmadığı hâlde ramazan günlerinde uzun süreli uyumanın, orucun hikmetiyle bağdaşmayacağı da unutulmamalıdır.

Soru 12- Uzman bir doktorun oruç tutmamasını önerdiği kimse ne yapmalıdır? Uzman bir doktorun, oruç tutmasının sağlık açısından zararlı olacağı teşhisini koyduğu bir hasta, ramazanda oruç tutmayabilir. Şayet hastalığı geçici ise tutmadığı oruçlarını iyileşince kaza eder. Hastalığı kalıcı ise tutamadığı oruçlar için fidye verir. Konuyla ilgili ayet-i kerimede şöyle buyrulmaktadır: “Oruç, sayılı günlerdedir. Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar. Oruca gücü yetmeyenler ise bir yoksul doyumu fidye verir… ” (Bakara 184)

Soru 13- Çalışanların iş verimini düşürmesi endişesiyle oruç tutmamaları caiz midir? Ramazan orucu, ergenlik çağına ulaşmış ve akıl sağlığı yerinde her Müslümana farzdır. Mazeretsiz olarak oruç tutmayanlar büyük günah işlemiş olurlar. Zira Rasûlüllah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Bir kimse, Allah’ın tanıdığı bir ruhsat olmadan, ramazanda bir gün orucunu tutmazsa, bütün yılın orucu bile o günün yerini tutmaz.” (Buhari, Ebu Davud)

Soru 14- Kadınlar gebelik dönemlerinde oruç tutabilirler mi? Ramazan orucunu tutmamak için geçerli mazeretlerden biri de gebelik veya çocuk emzirmektir. Gebe veya emzikli olan kadınlar, kendilerine yahut çocuklarına bir zarar gelmesinden korkmaları hâlinde oruç tutmayabilirler. Kendisi dayanabilecek ve çocuk da etkilenmeyecek ise gebe ve çocuk emziren kadın oruç tutabilir. Bu konuda alanında uzman bir hekime danışılması uygun olur. Hamilelik ve çocuk emzirme gibi meşru sebeplerle oruç tutamayan kadınlar, tutamadıkları bu oruçlarını şartların elverişli olduğu başka zamanlarda
kaza ederler.

Soru 15- Düşük yapan kadının orucu bozulur mu? Kadın yaptığı düşükle lohusa sayılır ve orucu da bozulur.

Soru 16- Hamile kadın oruç tutarken kusarsa, orucu bozulur mu? Kustuğunu geri yutmaz ise, orucu bozulmaz. Ancak kendi isteği ile ağız dolusu kusan kişinin orucu bozulur.

Soru 17- Oruçlu iken buruna, göze damlatılan ilaç orucu bozar mı? Buruna akıtılan ilaçla oruç bozulur. Göze damlatılan ilaç orucu bozmaz.

       (Yararlanılan Kaynak: DİB Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvaları)

       Derleyen: Bahtiyar Budak-Emekli Edebiyat Öğretmeni